Những vấn đề vướng mắc trong việc thi hành luật BHVBQPPL năm 2015 và Nghị định hướng dẫn thi hành

Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật là một trong những nhiệm vụ chiến lược, quan trọng của Đảng và Nhà nước ta trong lộ trình, bối cảnh xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, hội nhập kinh tế quốc tế và toàn cầu hoá hiện nay. Điều này đã được thể hiện tại Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020. Vì vậy, tăng cường năng lực xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của các ngành, các cấp được Nhà nước Việt Nam xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong chương trình phát triển quốc gia và chính sách phát triển bền vững.

Lúng túng vì cụm từ “được luật giao”

Điều 30 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định “HĐND cấp huyện, cấp xã ban hành nghị quyết, UBND cấp huyện, cấp xã ban hành quyết định để quy định những vấn đề được luật giao”. Quy định tưởng như rất rõ, nhưng không ít địa phương lúng túng không hiểu cụm từ “được luật giao” và ngay trong công văn hướng dẫn của bộ quản lý ngành cũng quay về… quy chiếu điều luật.

Công văn số 4218/BTP-VĐCXDPL về trả lời một số quy định của Luật Ban hành văn bản QPPL 2015 và Nghị định 34/2016/NĐ-CP

Luật chạm nhau, xử thế nào?

(PLO) - Phiên tòa xử vụ tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ giữa công ty TNHH Thẩm mỹ Quốc tế Việt Hàn (TMV Việt Hàn - trụ sở tại số 5 Bình Thới, Q.11, TP.HCM) với hộ kinh doanh Việt Hàn (Spa Việt Hàn - 52C Nguyễn Bỉnh Khiêm, Q.1) vẫn chưa thể đi đến kết thúc mà đã phải hoãn lại giữa chừng. Sự va chạm giữa các văn bản quy phạm pháp luật trong vụ tranh chấp này là một câu chuyện khá nhức đầu.

Góp ý Dự thảo Luật Ban hành văn bản pháp luật Quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật của UBND cấp huyện chưa được bảo đảm

Luật Ban hành văn bản QPPL của HĐND và UBND năm 2004 đã quy định chi tiết quy trình ban hành văn bản QPPL, nhưng trên thực tế việc áp dụng quy trình này vẫn chưa được thực hiện theo đúng quy định, dẫn đến nội dung văn bản QPPL thiếu tính khách quan, làm giảm tính pháp lý, nhất là việc ban hành văn bản QPPL thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện.

Tiếp tục trao đổi về khái niệm văn bản quy phạm pháp luật

Khái niệm văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) không phải là một khái niệm mới đối với các nhà nghiên cứu. Khái niệm này đã đượcđề cập đến trong nhiều công trình, bài viết khoa học đăng trên các tạp chí chuyên ngành[1]. Những công trình này đã làm rõ nhiều khía cạnh quan trọng của khái niệm VBQPPL.

Mấy vấn đề về dự án Luật ban hành văn bản pháp luật

Mặc dù đã qua nhiều phiên thảo luận ở các diễn đàn khác nhau, cho đến nay, xung quanh dự án Luật ban hành văn bản pháp luật cả về tên gọi của đạo luật và nhiều nội dung căn bản, quan trọng trong đó vẫn chưa được giải quyết trọn vẹn. Trong bài viết này, từ góc độ chuyên môn, xin nêu một số ý kiến góp phần làm rõ hơn những cơ sở lý luận cho việc giải quyết những vấn đề đang gây tranh cãi trong dự án luật.

Thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp huyện, cấp xã

Pháp luật là phương tiện chủ yếu để nhà nước quản lý xã hội. Vì vậy, ban hành văn bản pháp luật (VBPL) là hoạt động quan trọng hàng đầu của nhà nước. Hoạt động này được thực hiện bởi các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong bộ máy nhà nước. Dĩ nhiên, các cơ quan khác nhau có thẩm quyền ban hành văn bản khác nhau về nội dung, về tính chất, mức độ quan trọng của vấn đề cần quy định, về phạm vi không gian điều chỉnh…

Luật hết hiệu lực, văn bản hướng dẫn thi hành có còn hiệu lực?

Kể từ ngày 01/01/2015 rất nhiều văn bản luật có hiệu lực thi hành như: Luật Xây dựng, Luật Hôn nhân và Gia đình… Tuy nhiên các văn bản hướng dẫn thi hành các luật này thì chưa được Chính phủ và các bộ, ngành ban hành kịp thời đã gây không ít khó khăn cho các địa phương trong việc áp dụng văn bản. Trong khi chờ văn bản hướng dẫn mới thì liệu các văn bản hướng dẫn các luật cũ có được vận dụng để áp dụng giải quyết các vấn đề phát sinh theo luật mới hay không? Hay là phải chờ có văn bản hướng dẫn thì các địa phương, cơ quan chuyên môn mới được thực hiện?

Trường hợp nào mới được quy định hiệu lực trở về trước?

(PLO) - Thực tế, việc xử lý hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai cũng đầy phức tạp, kéo dài, chính quyền nhiều phen đau đầu, người dân thì mệt mỏi. Song, việc áp dụng pháp luật cũng không kém phần bất cập.

Những vướng mắc trong thẩm định văn bản quy phạm pháp luật

Mặc dù theo quy định hiện hành, Bộ Tư pháp có chức năng nhặt sạn, thẩm định các loại văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) song thực tế, nhiều văn bản trái luật vẫn chưa được phát hiện kịp thời; nhiều trường hợp do báo chí phát hiện và nêu vấn đề trước. Số lượng văn bản quy phạm pháp luật bị tuýt còi khá nhiều, nhưng chưa có cá nhân, tổ chức nào bị xử lý...

Dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật Huyện, xã được ban hành văn bản nào?

Chính phủ đã trình UBTVQH dự án Luật Văn bản pháp luật thay cho dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật nhằm bảo đảm đúng tinh thần của Hiến pháp. Dẫu vậy, việc bỏ hai chữ quy phạm cũng không làm cho dự thảo Luật mới trở nên rõ ràng, minh bạch hơn khi cơ quan soạn thảo vẫn lúng túng trong việc định nghĩa thế nào là văn bản pháp luật. Phải làm rõ định nghĩa này mới có thể xác định rõ, ai, cơ quan nào có thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật và ban hành văn bản dưới hình thức nào. Nhấn mạnh điều này, nhiều Ủy viên UBTVQH cũng cho rằng, trao thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật cho chính quyền cấp huyện, cấp xã là cần thiết, tuy nhiên, cần quy định ngay trong Luật này phạm vi những vấn đề mà văn bản pháp luật của các cơ quan này được ban hành.

Dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật Nếu luyến tiếc mãi khái niệm quy phạm pháp luật thì hệ thống pháp luật còn phức tạp

​Dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật được kỳ vọng sẽ là công cụ pháp lý làm cho hệ thống pháp luật trở nên thông thoáng, rõ ràng, minh bạch và hiệu quả hơn.

Làm rõ sự khác biệt giữa văn bản pháp luật và văn bản quy phạm pháp luật

Cho ý kiến dự thảo Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi)

Nghị quyết có phải là luật?

Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội; lệnh của Chủ tịch nước; quyết định của Thủ tướng Chính phủ không phải là văn bản quy phạm pháp luật thì là gì?

Để dự báo tác động điều chỉnh của quy phạm pháp luật không hình thức

Dự báo tác động điều chỉnh của quy phạm pháp luật (RIA) là phương pháp đánh giá những tác động có thể xảy ra từ sự thay đổi chính sách hoặc pháp luật, được thực hiện trong quá trình xây dựng luật, sửa đổi bổ sung các quy định của pháp luật hoặc ban hành chính sách mới. Điều này có tác động rất lớn đến việc cải thiện hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước và nền kinh tế. Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng luật, ban hành chính sách thì trong nhiều trường hợp RIA chưa được quan tâm đúng mức. Câu hỏi đặt ra là cần phải làm gì để RIA không trở thành thủ tục mang tính hình thức?

Bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất và khả thi trong xây dựng văn bản pháp luật

Bảo đảm tính hợp Hiến, hợp pháp, thống nhất và khả thi trong xây dựng văn bản pháp luật, bên cạnh nâng cao năng lực dự thảo và chất lượng thẩm định, tuân thủ đúng quy trình xây dựng văn bản pháp luật, cần thiết phải có quy định cụ thể xử lý cơ quan, tổ chức, cá nhân đã ban hành văn bản trái luật, gây dư luận không tốt.

Đính chính văn bản sao cho đúng?

Có những văn bản ghi là đính chính nhưng nội dung được đính chính (thật ra sửa đổi) rất dài, có thể lên đến… 10 trang.

Nghị quyết về việc thông qua chương trình hoạt động giám sát hàng năm của HĐND là văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản cá biệt?

Theo quy định tại Điều 51 Quy chế hoạt động của HĐND (Ban hành kèm theo Nghị quyết số 753/2005/NQ-UBTVQH11 ngày 2.4.2005 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XI),tại kỳ họp cuối năm, HĐND sẽ thảo luận và biểu quyết thông qua Chương trình giám sát của HĐND năm sau. Nội dung của Nghị quyết đề cập đến những vấn đề: giám sát của HĐND tại kỳ họp, giám sát của Thường trực HĐND, giám sát của các Ban của HĐND và giám sát của đại biểu HĐND. Đối với hình thức của Nghị quyết, hiện nay có địa phương ban hành dưới hình thức là văn bản QPPL, có địa phương ban hành dưới hình thức là văn bản cá biệt. Đây là việc cần được trao đổi để làm rõ.

Hạn chế "luật khung, luật ống"

Không phải đến thời điểm này, vấn đề "luật khung, luật ống" mới được đưa ra tại các hội nghị về quy trình xây dựng các văn bản luật. Vấn đề này cũng đã được đặt ra từ một số nhiệm kỳ trước đây. Nhưng thực tế vẫn có luật sau khi có hiệu lực thi hành phải chờ thêm văn bản hướng dẫn... Đây là điều mà các chuyên gia bày tỏ lo ngại tại cuộc Hội thảo do Bộ Tư pháp và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức. Và có ý kiến cho rằng không nên sợ có nhiều luật mà chỉ sợ "luật khung, luật ống", luật bị “treo” trên thực tế.